Uit onderzoek is gebleken dat we niet luier worden en minder gaan werken als we gratis geld in de vorm van het basisinkomen zouden ontvangen. Meer daarover lees je in het boek ‘Gratis geld voor iedereen’. Het is strijdig met onze mening dat niet werken afgestraft moet worden door arm te zijn en dat dat de enige manier is om mensen te motiveren om te werken. Ook staat er dat het economische voordelen heeft om de grenzen open te stellen voor zogenaamde ‘goudzoekers’. Dit zijn economische vluchtelingen die niet vluchten voor een politieke situatie of oorlog, maar voor armoede. Ze vluchten om een betere baan en een beter leven na te streven. Iedereen zou er beter van worden. Dat is in strijd met de opvatting die de meeste mensen er op na houden.
Dit is een voorbeeld van cognitieve dissonantie. De definitie luidt als volgt: Cognitieve dissonantie is een psychologische term voor de onaangename spanning die ontstaat bij het kennis nemen van feiten of opvattingen die strijdig zijn met een eigen overtuiging of mening, of bij gedrag dat strijdig is met de eigen overtuiging, waarden en normen.
Wat je gaat doen als je cognitieve dissonantie ervaart is dingen goedpraten voor jezelf. Het is overduidelijk dat roken ongezond is. ‘’ja maar ik moet toch ergens aan doodgaan’. Of: ‘ik houd ontzettend veel van dieren’ terwijl je elke dag een stuk vlees eet. We kunnen bij het ervaren van cognitieve dissonantie op twee manieren deze tweestrijd met onszelf aangaan. We kunnen ons denken of overtuiging aanpassen of we kunnen ons handelen aanpassen. In de voorbeelden hier boven past de roker zijn overtuiging aan (Het is niet erg want ik moet toch ergens aan doodgaan) en als je besluit te stoppen met het eten van vlees dan pas je je handelen aan.
Voor mij hebben een aantal cognitieve dissonanties te maken met geld. Zo is een overtuiging die ik altijd had dat je vooral maar heel zuinig moet zijn. Daar win je het meeste mee. Nu denk ik daar soms anders over. Soms is het goed om geld uit te geven. Bijvoorbeeld zodat iets meer waard word, denk aan een verbouwing in je huis of een opleiding zodat jij voor een werkgever meer waar word of je eigen bedrijf welke je uitbreidt. Of om vrijgevig te zijn naar vrienden of familie. Niet iets waar je geld meer van waard wordt maar toch heel belangrijk!
Zo kan ik qua budget kiezen tussen wat nu een opbergzolder is met vlizotrap om toveren tot ruime slaapkamer met vaste trap, of de keuken verbouwen. In eerste instantie lijkt de keuken verbouwen een goed idee. Daar ben ik elke dag te vinden en dit zal het aanzien van het huis drastisch verbeteren. De keuken is nog prima functioneel maar bijna alle apparatuur is los en geen inbouw en de leidingen lopen over de muur in plaats van netjes weg gefreesd. Toch heb ik gekozen voor een zolder renovatie. De keuken voegt nauwelijks iets toe aan de waarde van het huis. Extra oppervlakte en slaapkamers tellen daarentegen wel degelijk mee. Als ik vergelijkbare huizen in de buurt te koop zie staan dan zie ik dat huizen die de vlizotrap hebben vervangen voor een vaste trap zeker 20% bij de huisprijs op kunnen tellen. Huizen met een nieuwe keuken maar een vlizotrap leveren niet meer op dan mijn huis met oude keuken. De keuze is dan ineens snel gemaakt. Wat zou jij doen in mijn geval?
Ook dacht ik altijd dat bijvoorbeeld auto’s altijd een verspilling van je geld zijn. Onlangs verscheen er een video van Graham Stephan. Hij kocht een auto voor meer dan 300.000 dollar!! Hij verwacht daar in te kunnen rijden en over een paar jaar de auto te verkopen met winst. Klinkt echt te mooi om waar te zijn maar is dus mogelijk (vooral als je een hele zeldzame, dure auto koopt). Op dit moment werkt dit ook met bijvoorbeeld campers, daar zit ik zelf op te azen. Aan de ene kant denk ik, ik ga geen duizenden euro’s uitgeven aan een camper. Het is veel goedkoper om met de auto op vakantie te gaan en dan een AirBnB te huren. Maar als ik wel een camper koop en deze over een aantal jaren weer verkoop voor om en nabij hetzelfde bedrag of zelfs met winst, dan maakt het misschien niet eens zoveel uit. Zeker als ik de camper kan verhuren als ik ‘m zelf niet gebruik.
Nog een voorbeeld. Voordat ik een auto kocht deed ik alles op de fiets en met het OV. Sinds ik een auto heb doe ik kleine afstanden die prima te overbruggen zijn toch regelmatig met de auto terwijl mijn stellige overtuiging altijd was om de auto alleen voor afstanden te gebruiken die met de fiets niet te doen zijn. In mijn hoofd praat ik het goed, ach het niet toch niet zulk mooi weer, ik heb een zware tas mee, zo ben ik sneller op mijn bestemming etc. Hier heb ik dus mijn denken en overtuigingen aangepast zodat het mij beter uitkomt. Niet zo handig. Straks verander ik in een van Mr. Money Mustache zijn car clowns!
Waar je goed op moet letten is wanneer je bijvoorbeeld veel geld hebt bespaard door een dure aankoop die je wilde doen toch niet te maken, om vervolgens iets anders aan te schaffen wat je eigenlijk niet nodig hebt. Zo beloon je jezelf voor je zuinige gedrag. Dit werkt ook met de hele dag heel gezond en weinig eten omdat je op dieet bent en dan jezelf belonen met een gevulde koek in de avond omdat je het de hele dag hebt volgehouden. Dit zijn vormen van beloning die niet in je voordeel werken.
In zijn boek ‘Een werkweek van vier uren’ van Timothy Ferriss loopt hij ook een aantal zaken langs die precies andersom kunnen dan we allemaal gewend zijn. We zijn er zo van overtuigd dat om rijk te worden of überhaupt om geld te verdienen, je hard moet werken dat we ons niet voor kunnen stellen dat je een succesvol bedrijf kan runnen in vier uren per week. Hij zegt dat je helemaal niet 40 uur per week of meer hoeft te werken om een goedlopend bedrijf te hebben. Het kan ook in 4 uren. Hij werkt dan 4 uren per week en neemt regelmatig ook een hele maand vrij. Dit staat lijnrecht tegenover het idee van uurtje factuurtje en het uurloon.
Kun jij nog meer voorbeelden noemen van cognitieve dissonantie?
Tot de volgende keer!
Elske
Ik ben geen financieel adviseur, en dus ook niet jou financieel adviseur. Ik ben geen financiële professional. Dit blog is voor amusementsdoeleinden.
